Federica Marangoni, ON THE ROAD 1970-2024
Kruispunt tussen technologie, licht en beeld

Een gletsjer staat niet stil. Hij groeit en krimpt. Zijn interne structuur verandert voortdurend. Hij lijkt vertrouwd, maar boezemt tegelijkertijd angst in. Hij smelt, maar vriest ook weer aan. Ook kunst staat niet stil. Zij voert je langs tijden, culturen, gedachtewerelden en langs emoties, waaraan je tussen werken, slapen en de rest van het leven, even niet was toegekomen.

Door Han de Kluijver

Kunst kan een spiegel zijn van een veronderstelde echte wereld en zij neemt je mee naar een elders dat het begripsvermogen van de mens overstijgt. Kunst gaat verder dan simpele zintuiglijke waarnemingen en voert tot voorbij de deuren van de oneindigheid.

Zo liep ik al mijmerend door de tentoonstelling 'On the road, 1970-2024' van Federica Marangoni (1940), in het Museo del Vetro op Murano in Venetië. De tentoonstelling laat de lange carrière van deze Venetiaanse kunstenares en ontwerpster zien, waarbij de nadruk ligt op haar speciale relatie met glas en Murano. Haar werk kende ik al van de tentoonstelling 'Glasstress' bij Fondazione Berengo (2009 en 2021) en uit het paleis en kunstmuseum Ca' Pesaro, tijdens de Biënnale in Venetië in 2015. Met name het object 'The Leading Thread' dat buiten aan de gevel aan het water te zien was, trok de aandacht. Een draad ontrafelde een lichtgevende buis, gevuld met minibolletjes, massief glas en neongas. Het licht in de buis bewoog zich als bloed door aderen en stond voor de energie die de kunst vertegenwoordigt. Binnen zag ik video’s en installaties van Federica Marangoni en herinner ik me de vloer, waar neonachtig bloed in een grote rol prikkeldraad stroomde.

De tentoonstelling 'On the road' is een boeiend overzicht van haar oeuvre, beginnend bij de eerste experimenten met glas in 1970, het jaar waarin Marangoni haar Fedra Studio Design in Venetië opende. In de jaren zestig en zeventig werd zij een pionier in het zoeken naar nieuwe materialen, zoals plastic, plexiglas, polyester, neon en video. Dat deed ze op een eclectische (stijlen combinerend) en interdisciplinaire manier, waarbij ze haar werk als beeldhouwer combineerde met haar ontwerpersblik. Uiteindelijk vormden twee materialen een rode draad in haar werk: glas en licht. Het licht komt tot uiting in haar videokunst, in het gebruik van neon, erg populair in de jaren 80, en ten slotte in visuele poëzie doordrongen van licht. Materie wordt schrift, schrift wordt beeld en het beeld wordt geheugen.

Als performer in de jaren '70-'80 maakte Marangoni haar werken op basis van onderzoek naar licht en kunstgrepen, realiteit en fictie, waarbij ze speelde met het vluchtige, de transparantie en de mobiliteit van het beeld; een filosofie die contrasteert met de grote massieve en goed gedefinieerde traditionele beeldhouwkunst. In 1980 werd ze uitgenodigd door het MoMA Museum of Modern Art in New York, waar ze de performance 'The interrogation' en de experimentele film 'The Box of Life' toonde. Ook werd ze in dat jaar uitgenodigd voor de Biënnale van Venetië, waar ze de video-installatie 'Life is Time and Memory of Time' presenteerde.

Licht en illusie
Glas bleek een ideaal materiaal om het kortstondige en relatieve aspect van haar objecten vast te leggen. Door in haar installaties neon- of ledverlichting, glas en de bewegende virtuele beelden op de videoschermen te combineren, creëerde Marangoni een nieuwe dynamiek. Zo behoort ze tot de generatie die voor het eerst technologische hulpmiddelen gebruikte en haar werk vernieuwde door de dimensie van licht en bewegend beeld. Zo zien we in de tentoonstelling de 'Maxi-spoel' van elektrische kabels, weergegeven door gloeiende neondraden, waarvan het eerste prototype in Murano-glas dateert uit 1992. Het is een metafoor voor een stedelijke context, een ironisch icoon van een onuitwisbare menselijke afdruk in zijn natuurlijke omgeving. Een soort Prometheus, drager van energie en licht in de moderne metropool.

In het werk van Federica Marangoni gaan transparantie en conceptuele expressie gepaard met geavanceerde technologie en een diepgaande kennis van ambachtelijke materialen. Dit maakt haar werken uniek. De solide structuren van haar monumentale kunst verliezen op miraculeuze wijze hun zwaarte, door de aanwezigheid van licht als een groot symbolisch medium in haar openbare werken, zoals de in de tuin van het museum geplaatste sculptuur 'Go Up Ladder'. Glas is licht en illusie, transparant als lucht en vloeibaar als het videoscherm.

De tentoonstelling in het Museo del Vetro laat zien dat Marangoni een kunstenares is die het vermogen heeft om dromen en nachtmerries te monumentaliseren in sculpturen van licht, kleur, metaal en glas, waardoor scenario's met hoge emotionele spanning worden geactiveerd. Een kunstenares, die als weinig anderen in glas de potentie van een buitengewoon en complex materiaal heeft herkend, waardoor zij er unieke en vernieuwende conceptuele creaties mee kan ontwikkelen.

Federica Marangoni, ON THE ROAD 1970-2024, Non solo vetro, was te zien van 19 mei t/m 24 november 2024 in Museo del Vetro, Fondamenta Giustinian 8, Murano, Venetië. Website: museovetro.visitmuve.it.

Han de Kluijver is architect bna bni bnsp.