Actueel

Terug naar boven | Print dit artikel!

 

Schoonheid uit vernietiging

Breken, verbrijzelen, stukslaan, versplinteren. Soms is vernietiging nodig om iets opnieuw op te kunnen bouwen. De glaskunstenaars Josepha Gasch-Muche en Simon Berger experimenteren met een nieuwe vorm van ambachtelijkheid in de glaskunst.

Door Han de Kluijver

Josepha Gasch-Muche (1944, Saarland, Duitsland) werkt sinds eind jaren negentig met dun glas, dat in de industrie wordt gebruikt voor de productie van technische apparaten, bijvoorbeeld displays voor mobiele telefoons. Ze werkt vaak met displayglas van 150 micrometer van Schott-Spezialglas. Ze breekt dit transparante flinterdunne glas in vele scherven, om vervolgens de gelaagde scherven op diverse ondergronden te bevestigen. De richting en de dichtheid van de lagen bepalen de structuur en vorm van het object. Meestal creëert Gasch-Muche geometrische vormen: cirkels, driehoeken of vierkanten. Op het eerste gezicht lijkt zo'n oppervlak homogeen en statisch door de gelijkheid en gelijkwaardigheid van de afzonderlijke delen. Maar wanneer het daglicht op de glasscherven valt, komen de oppervlakken op indrukwekkende wijze tot leven. Elke kleine beweging van de kijker rond de objecten veroorzaakt nieuwe dynamische lichtreflecties. Het verschijnsel van lichtbreking in het glas wordt versterkt door de vele boven elkaar liggende lagen.

Josepha Gasch-Muche, met een van haar glassculpturen. Foto: Wolfgang Muche.

Haar stijl doet denken aan de vertegenwoordigers van de Zero-beweging uit de jaren vijftig en zestig, die ook de mogelijkheden van kunstwerken met materiaal en licht verkenden. Maar het flinterdunne, gelaagde glas van Gasch-Muche reflecteert elk invallend licht veel sterker dan de metalen of natuurstenen kunstwerken waaraan Zero de voorkeur gaf. Hoewel glas een zwaar materiaal is, stralen haar objecten een grote lichtheid uit, die soms doet denken aan kosmische lichtwolken of sterrenhopen in de ruimte. Haar filigraandeeltjes werken als ijspegels of franjes die de lichtbreking nog meer versterken. Met deze techniek bereikt zij in haar werk een hoge graad van perfectie.

Verbrijzelende schoonheid
Ook Simon Berger (1976, Herzogenbuchsee, Zwitserland) gebruikt voor zijn glasobjecten een techniek van verbrijzelen, breken en slaan. Hij laat zien dat glas een ideale drager is voor transparantie, breekbaarheid en licht. De werken, die schommelen tussen sculpturen en installaties, tonen Bergers diepe beheersing van het materiaal. Met een hamer versplintert hij glas in verschillende patronen: in langere stroken, in een netwerk van ruitjes, of stralend vanuit het trefpunt. Het is fascinerend om te zien hoe Berger een hamer hanteert, zoals andere kunstenaars een penseel of pen. In de kracht van zijn handelingen schuilt tegelijkertijd een tederheid. Het breekbare materiaal ondergaat onder Bergers handen een metamorfose naar een tweede leven, dat nog fascinerender is dan het eerste. Door vernietiging ontstaat nieuwe schoonheid. Simon Berger is opgeleid als timmerman en begon als graffitikunstenaar, voordat hij zich tot andere media wendde. Als liefhebber van mechanica besteedde hij ook veel tijd aan het bewerken van autokarkassen. Toen hij nadacht over wat hij met de voorruit van een auto kon doen, begaf hij zich voor het eerst op het pad van de glaskunst.

Simon Berger, 'Shattering Beauty', Murano 2023. Foto: Francesco Allegretto.	Glasstress-tentoonstelling bij Berengo studio op Murano, 2022. Foto: Han de Kluijver.

Zijn werk was vorig jaar (2022) onderdeel van de Glasstress-tentoonstelling van Berengo studio op Murano, in Venetië. Nu is het opnieuw op Murano te zien, in de tentoonstelling 'Shattering Beauty', in het Museo del Vetro (tot 7 mei 2023). In deze tentoonstelling gaat hij nog verder met het verkennen van het materiaal glas. Hij creëert nu diepte-effecten, door de randen van achtereenvolgende gelaagde glasplaten af te breken, waardoor meer portretten achter elkaar verschijnen. Zo weet hij bij een tweedimensionaal portret in diverse lagen van een leeuw (een symbool van Venetië) om te toveren tot een driedimensionale installatie van glazen kubussen. In een ander werk brengt Berger, door het glas turquoise te kleuren, de kleur van de lagunes rond het eiland de tentoonstellingsruimte binnen. Het gebruik van spiegels maakt niet alleen zelfreflectie mogelijk, maar verwijst ook weer naar de geschiedenis van de stad, aangezien Murano-spiegels in de 18e eeuw als populaire luxeobjecten naar andere Europese landen werden geëxporteerd.

Het gebruik van glas als beelddrager is in Europa al eeuwenlang in verschillende vormen bekend. Of het nu voorwerpen zijn, die worden beschilderd met ornamenten, glas-in-loodramen of schilderingen op glas. Bij deze objecten wordt kleur altijd gebruikt om een verhaal of versiering aan het glas toe te voegen. Dit verschilt drastisch met Bergers techniek van de figuratieve, en vooral tweedimensionale, representatieve kunst. In feite wordt in de werken van Simon Berger, datgene wat wordt voorgesteld uit het doorzichtige materiaal gewerkt, uit de transparantie.

Kwaliteit en eigenzinnigheid De werken van Josepha Gasch-Muche en Simon Berger laten ons nadenken over vernieuwing in de glaskunst. Wat kan glaskunst in deze tijd toevoegen en betekenen? Wellicht is het credo van beide kunstenaars: als je met een materiaal wilt werken, vernietig het dan zodat je het diepste ervan kunt leren kennen en breng het dan weer bij elkaar. Door op deze wijze te experimenteren met glas ontstaan er nieuwe technieken, die de eenentwintigste eeuw weer een gouden tijd kunnen maken voor het ambacht in glas.

Tentoonstelling 'Shattering Beauty', samengesteld door Sandrine Welte en Chiara Squarcina. Foto: Francesco Allegretto.

Han de Kluijver is architect bna bni bnsp.

Terug naar boven | Print dit artikel!

 

Twee haiku's van Ria Giskes. Verder op deze pagina vindt u er nog twee.

dicht gebladerte vogels verdwijnen in een levende muur merelnest - terwijl ik katten verjaag vindt een ekster het

Haiku: Ria Giskes-Pieters; foto: ©John Giskes.
Meer haiku's van Ria Giskes vindt u hier: http://tjilp.blogspot.com.

Terug naar boven

 

De (Gemiste) Opleiding van mejuffrouw Vogel
Raphaela Vogel in Museum De Pont Tilburg

Kunst kan actueel zijn en confronterend. Ga naar museum De Pont in Tilburg en kijk gefascineerd naar de film van de Duitse kunstenares en feministe Helke Sander (11 minuten). Een wanhopige vrouw klimt met een baby in de draagzak in een eng-hoge hijskraan. Een kleuter klautert voor haar uit. Tijdens haar klimpartij strooit de vrouw pamfletten naar beneden. Er staat op geschreven dat ze met haar kinderen naar beneden springt als zij voor middernacht geen betaalbare woning heeft.

Door Peter van Dijk

Het is een gebeurtenis uit de voormalige DDR tijdens de woningnood van de jaren 1970-80. De afloop kennen we niet. De Duitse kunstenares en feministe Helke Sander heeft het drama later nagespeeld in een studio. Haar video is een van de belangrijke inspiratiebronnen van de jonge en gevierde Duitse kunstenares Raphaela Vogel. Aan het omvangrijke werk van Vogel is een tentoonstelling in museum De Pont in Tilburg gewijd. Een redelijk grote overzichtstentoon-stelling, die Vogel zelf 'Kraaan' heeft gedoopt. Een woordspeling, die verwijst naar een hijskraan en dus ook naar de video van Sander en naar de kraanvogel, een van de vele beesten die Vogel in haar werk gebruikt.

'Können und Müssen', 2022, Polyurethaan elastomeer, staal, messing, anatomisch model en wagen 220 × 135 × 1030 cm. Courtesy: de kunstenaar, BQ, Berlin; Galerie Meyer Kainer, Wenen. Foto: Eddo Hartmann.

Ze is geboren in 1988, woont en werkt in Berlijn. Groot geworden in de Duitse antikraak- en antifascisme beweging. Ze nam deel aan het Nederlandse postgraduate programma 'De Ateliers' van 2014 tot 2016. Ze is een komeet aan de kunsthemel als multimediaal kunstenares en muzikaal talent (ze speelt voortreffelijk piano, harmonica en zingt prachtig). Haar grote wens is een musical te maken in de trant van een mis.

Hoogmoed
Hoewel ze zelf zegt huiverig te zijn voor het grote verhaal, staat voor haar de hijskraan symbool voor de hoogmoed van de mens. Het mannelijk exemplaar van de mensensoort was de aanleiding voor haar voorliefde voor zeer grote werken. In een interview met het modeblad Vogue, Duitse editie (april 2020), vertelt ze dat het, te midden van al die aanstormende dominante mannen op de academie, lastig was om op te vallen. Door hele grote dingen te maken, zagen ze in ieder geval opeens je werk staan. Raphaela afficheert zich niet als feministe, maar ze probeert wel kunstwerken te scheppen vanuit een vrouwelijk perspectief. Een definitie daarvoor heeft ze niet. Ze doet het, zegt ze, gewoon als persoon.

Al meteen bij binnenkomst van de grote tentoonstellingshal van De Pont word je geconfronteerd met wat wellicht als een vrouwelijke kijk geduid kan worden. Een groot anatomisch model van het mannelijke voortplantingsorgaan op een kar, wordt voortgetrokken door tien witte geraamtes van giraffen. De titel luidt: 'Kunnen en moeten', vorig jaar voor het eerst te zien op de Biënnale in Venetië. Alles is opvallend aan dit kunstwerk, de vele beesten, de kar met wielen, de grote slappe penis, de roze vleeskleur. Hoe kunnen we dit geheel plaatsen, begrijpen? Verschillende interpretaties zijn mogelijk. Je moet er in ieder geval omheen lopen en dan zie je dat op de meeste onderdelen een ziekte of aandoening staat geschreven. Op de prostaat staat kanker, op de ballen balkanker, op de penis erectiestoornissen, op de blaas blaaskanker en op de eikel staan wratten getekend.

Het mannelijke geslachtsorgaan kent vele ziekten, maar wordt in dit werk op een kar met wielen, een verhoging, rondgereden. Is dit een satire? Een mikpunt van spot? Een laatste restje waardigheid? In ieder geval is helder dat alle triomfantelijkheid is verdwenen. Het is een anatomische dwarsdoorsnede geworden, zoals van andere onderdelen van het menselijke lichaam, met ziektes en zwaktes. Het mannelijke geslacht is in deze voorstelling in ieder geval zijn historische dominantie kwijt. Het is niet meer dan het is. Een orgaan. In dezelfde trant heeft ze in 2017 'Uterusland' gecreëerd, de boezem van een vrouw, half anatomisch opengelegd, zodat tepelopbouw, zenuwen, bloed- en melkvaten zichtbaar worden (niet in Tilburg te zien). Dit beeld staat niet op een voetstuk, maar gewoon op de grond en is eveneens door draden verbonden met giraffen.

Giraffen

Vogel gebruikt vaak giraffen in haar werk, want deze dieren maken weliswaar indruk met hun lange nekken, maar stralen niet zoals olifanten of neushoorns dominantie uit. In feite zijn het door hun kwetsbare hoge poten en lange nek, frêle dieren. 'Tussenbeesten' noemt zij hen. De hoogmoed van de mens komt terug in haar bouwwerkenpark, 'Rollo' (2019) genaamd. De naam is een gebaar naar haar poedel en onafscheidelijke vriend, Rollo. De hond speelt in verschillende video's mee. Niet in deze. Hij moet beneden blijven als zij in een duizelingwekkende kraan klimt.

'A Woman's Sports Car', 2018, Video 4:38 minuten, sportwagen, 2 projectoren, LED-verlichting, stof. Afmetingen Sportwagen: 112 x 162 x 370 cm. Courtesy: de kunstenaar, BQ, Berlin. Foto: Eddo Hartmann.

Ze heeft haar handen hard nodig voor een 360 graden-filmtoestel. Eenmaal hoog in de kraan verkleint zij zelf tot een nietige pop in een draaikolk van ringen. Deze video 'Rollo' speelt op een megabreed scherm te midden van een flink aantal wereldberoemde bouwwerken, die op schaal zijn nagemaakt. Ze zijn iets groter dan de bezoeker en alleen al daardoor veel minder dominant, het geheel heeft een Madurodam-effect. De Arc de Triomphe, het Vrijheidsbeeld en de Zuil van Nelson op Trafalgar Square hebben al hun grootsheid verloren, dankzij een tijdrovende ingreep van Raphaela Vogel, die alles nauwgezet nagebouwd en verkleind heeft. Tijdens het lopen tussen de gebouwen klinkt de stem van Vogel door speakers. Zij zingt op de wijs van Nina Simone's 'Ain't Got No, I Got Life', en somt haar zegeningen en tegenslagen op.

Spitfire
'A Woman's Sports Car' (2018) is mogelijk een mix van jeugdherinneringen, dromen en verwachtingen. De sportauto, die centraal staat in dit werk, is een Spitfire, de legendarische, kleine sportauto van Triumph, waarvan er tussen 1962 en 1980 zo'n 300.000 geproduceerd zijn. Vooral lenige jonge mensen met niet al te grote beurzen kochten deze cabriolet, waarin je weliswaar opgevouwen zat, maar wel in de zon. De moeder van de kunstenares reed er in rond, getuige onder meer het nummerbord M AMA 59H. De gele Spitfire staat op een ronddraaiend platform, de koplampen werpen kattenogen op de muur. Een video, wederom gemaakt met een 360 graden camera, wordt geprojecteerd vanuit een vogel(?)kooitje, dat gemonteerd is op de achterkant van de Spitfire. Op de voorstoel ligt de zwarte pruik van moeder. (Haar moeder heeft Raphaela intussen laten weten de Spitfire graag te willen overnemen). De projectie toont door elkaar lopende beelden van paradijselijke vakantieoorden, Indiase of Perzische paleizen, bossen waarin Rollo rondholt, toendra's, zandverstuivingen. Veel caleidoscopische opnames. Raphaela speelt zo nu en dan op accordeon. De soundtrack is van Vogel zelf, accordeonmuziek, reclamedeuntjes, mysterieuze geluiden.

Op deze tentoonstelling is nog ander werk uit de serie 'Uterusland' (2019) te zien. Een video waarin Vogel met een levensechte babypop een waterglijbaan afroetsjt. De suggestie is dat de glijbaan een eindeloos geboortekanaal is, duizelingwekkend voor de foetus, maar het is ook alsof de maker haar eigen geboorte herbeleeft. Het beeld beweegt voortdurend met de ronddraaiende vrouw en baby mee. Het geluid lijkt op zware ademhaling. In dezelfde duistere zaal hangt voor het videoscherm een lange draad met een serie melkmachines. De slangen aan de zuignappen zijn gemaakt van ragfijne strengen witte wol.

Mens en dier zijn in een zaal samengebracht, alsof de scheidslijn tussen mens en dier er niet toe doet, oneigenlijk is. Een terugkerend thema in het werk van Raphaela Vogel. Behalve video's, installaties en multimediale kunst maakt Vogel ook eenvoudige, mooie kunstvoorwerpen, zonder verhaal. Prachtig is 'Ultranackt, Blik op Uterusland'. Een simpel driedimensionaal kruis, het meest lijkend op een Maltezer kruis, grijs van kleur dat een metalig effect oproept, met twee paarse vlinders tegen elkaar gezet en vier witte ogen in het centrum. Een figuur uit een sciencefiction video.

'The (Missed) Education of Miss Vogel', 2021, pen, oliekrijt, olieverf, leer, lijm, geitenleer, schapenleer, elandenleer en koord. Diverse afmetingen. Courtesy: de kunstenaar, BQ, Berlin. Foto: Eddo Hartmann.

Lock-down
Tijdens de corona lockdown heeft Raphaela Vogel veel gelezen. Al deze verzamelde kennis wilde ze opslaan, systematiseren en doorgeven aan de buitenwereld. Op een creatieve manier, maar hoe? Ze prepareerde zeventien dierenhuiden, van geit, schaap en eland en hing ze in de vorm van platte kadavers aan een constructie van aluminium buizen. Iedere huid beschilderde, bekraste, beplakte ze met teksten en schema's over muziek, componisten, verwijzingen naar de filosofie, referenties aan Karl Marx en Pierre Bourdieu (Frans socioloog), zinnen uit de literatuur en de popcultuur. Eén huid heet 'De Petroleum Boom' en behelst een stratenplan vol grootvervuilers uit de fossiele industrie. De voorste, allereerste huid, versierde ze met mooie lichtblauwe en roze kleuren en met haar zelfportret in roze en zwart. Ze gaf de hele serie de grappige titel mee 'De (Gemiste) Opleiding van mejuffrouw Vogel'. De zeventien huiden, die over meer dan vijftig meter lengte hangen, vormen de meest subjectieve en vrolijke mindmap van een individu, die ik ooit gezien heb.

Kraaan, Raphaela Vogel, nog t/m 27 augustus 2023, De Pont Museum, Wilhelminapark 1, Tilburg. Website: https://depont.nl.

Peter van Dijk is journalist.

Terug naar boven | Print dit artikel!

 

Theodoor Rombouts: Herontdekking van een Vlaamse caravaggist

Het Museum voor Schone Kunsten -MSK- Gent, presenteert de eerste monografische tentoonstelling ooit gehouden over Theodoor Rombouts, Virtuoos van het Vlaamse caravaggisme (1597-1637).

Door Joke M. Nieuwenhuis Schrama

Het MSK is het oudste museum van België, destijds (1798) ontstaan als een 'provinciaal' museum in de stad Gent, met een kleine verzameling kunstwerken, aanvankelijk bijeengebracht in de Sint-Pieterskerk. Vrijwel een eeuw na de oprichting werd de vriendenvereniging van het museum in het leven geroepen door een groep Gentse notabelen en kunstliefhebbers; nu dan honderdvijfentwintig jaar oud. Sinds 1904 is het museum gehuisvest in het monumentale onderkomen aan het Citadelpark. In het kader van het 225-jarig bestaan van het museum, is een vernieuwd parcours samengesteld dat langs zo'n zeshonderd kunstwerken voert (uit de collectie van 20.000 objecten) en de geschiedenis van dit museum en de verworven kunstwerken verhaalt.

Theodoor Rombouts (Antwerpen, 1597 – Antwerpen, 1637), 'Allegorie van de vijf zintuigen', 1632, olieverf op doek. Museum voor Schone Kunsten Gent, foto Cedric Verhelst.

In dit dubbele jubileumjaar wordt onder meer een ode aan Theodoor Rombouts gebracht, een kunstenaar die ten onrechte in de vergetelheid is geraakt. Tijdens zijn korte leven genoot hij wel bekendheid en waardering in Antwerpen en ook van grootheden en tijdgenoten als Rubens, Van Dyck en Jordaens.

Caravaggio
De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik alleen van Rombouts' naam had gehoord, niet als 'Vlaamse caravaggist', eerder als Vlaamse oude meester en dan nog zonder specifieke beelden, maar dat veranderde bij het zien van de tentoonstelling. Het Centraal Museum Utrecht presenteerde 'Caravaggio en Europa' in 2018, een expositie die ik niet heb bezocht, anders zou ik waarschijnlijk eerder oog in oog hebben gestaan met de werken van Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610) en zijn navolgers, waaronder Rombouts...
Karel van Mander schrijft in 1604 in zijn Schilder-boeck: 'Daer is oock eenen Michael Agnolo van Caravaggio, die te Room wonderlijcke dinghen doet.' (Bron: Centraal Museum Utrecht)
Van Mander spoort de 'Schilder-jeught' aan Caravaggio na te volgen. Rome was voor een jonge kunstenaar dé plek om zijn opleiding af te ronden. Met name om er de kunst uit de oudheid en de renaissance te bestuderen.

Italië
En zo deed Rombouts dat ook in 1616 en, toen nog maar een tiener, reisde hij vanuit Antwerpen samen met enkele vakgenoten naar Italië. Zijn opleiding had hij tot dusver bij Frans van Lanckvelt (?-1638) gekregen, en daarna bij Abraham Janssen (1573-1632). De laatste zou hij overtreffen met zijn kunst en kunde. Rombouts bleef tot 1624 in Italië, waar hij werd geïnspireerd door de belangrijkste navolger van Caravaggio, Bartolomeo Manfredi (1582-1622). Hij verbleef niet alleen in Rome, maar ook in Pisa en Florence. Terug in Antwerpen (Rombouts werd lid van het Sint Lucas Gilde), ontwikkelde hij een geheel eigen artistieke signatuur, met zowel invloeden uit het Noorden als Zuiden.

Postuum vereerd
De tentoonstelling is samengesteld uit onderwerpen als 'Religieuze Taferelen', 'Lichaam en Geest', 'De Zintuigen', 'Muziek', 'Grootse Opdrachten', 'Atelier en Samenwerking', 'Vrolijke Gezelschappen' en 'Spel'. Deze selectie is gemaakt door Dr. Frederica van Dam, samen met Dr. Johan de Smet en Valentine De Beir. Het resultaat is een verrassend (en postuum verdiend) nieuw totaalbeeld van de kunstenaar en zijn werk.

MSK en Rombouts
Het MSK heeft een bijzondere band met de Antwerpse oude meester. In 1860 werd de 'Allegorie van de vijf zintuigen' (1632) verworven door het museum. Dit werk is inmiddels uitgegroeid tot een publieksfavoriet. Ook het grootste werk van Rombouts, de 'Allegorie van het Schepengerecht van Gedele' (1627/28), behoort tot de vaste collectie die in het museum wordt getoond. Dat werk is ook niet zo makkelijk te verplaatsen naar depot, door de afmetingen van 382 x 435 cm. Daarnaast noem ik nog het werk 'Bij de tandentrekker' uit circa 1628, dat speciaal voor deze tentoonstelling is gerestaureerd.

Dat Rombouts zijn leermeester voorbijstreefde met zijn schilderkunstige kwaliteiten, is goed te zien in het thema Religieuze Taferelen. Het tafereel van 'De kruisafneming' (1627/28), het werk dat uit de Sint-Baafs Kathedraal is gekomen, heeft Rombouts beslist emotioneler en dramatischer verbeeld dan Janssen - beide werken worden hier samen getoond - maar misschien is dat persoonlijk. Het succes en de bekendheid van Rombouts, vooral door zijn vrije en zijn genrewerken, werden na zijn plotselinge dood ondergesneeuwd door die van zijn vak- en stadsgenoten, de barokschilders Rubens, Van Dyck en Jordaens. Rombouts werd niet ouder dan veertig jaar en als gevolg daarvan is zijn oeuvre beperkt gebleven, ofschoon een mens in de zeventiende eeuw met vijfenveertig jaar al oud was.

Theodoor Rombouts (Antwerpen, 1597 – Antwerpen, 1637), 'Kaartspelend gezelschap', ca. 1627-32, olieverf op doek. Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen.

Muziek en Spel
Mijn favorieten zijn te vinden in het thema Muziek en Spel, waar dan ook bij mij ineens een vage herkenning kwam van Rombouts' werken. De taferelen met muzikanten, waarbij hij de muziekinstrumenten zo loepzuiver heeft geschilderd. Om het thema te versterken, is in deze zaal een prominent gedeelte ingericht met onder meer muziekinstrumenten uit die periode, met hier en daar de namen van de instrumentmakers erbij vermeld. Jammer wel dat er (op dat moment) geen achtergrondmuziek te horen was van bijvoorbeeld een schalmei, luit of gitaar, om de sfeer te verhogen. U kunt voorbeelden van luitmuziek horen via deze link: www.youtube.com/Luit.

Lute player
Voor het campagnebeeld is Rombouts' 'De Luitspeler' uit 1620 gebruikt. Het is een van zijn meest succesvolle en invloedrijke werken, overgekomen uit het Philadelphia Museum of Art voor deze tentoonstelling. Het werk siert eveneens de omslag van de catalogus. De muzikant luistert scherp naar de klank van zijn luit, of er geen imperfect toontje in schuilt. Het trijpen tafelkleed met daarop enkele attributen is tastbaar geschilderd. De vader van de kunstenaar was een welgestelde kleermaker en de kennis van textielstructuren en de weergave ervan beheerste Rombouts met recht: Virtuoos.

Het Philadelphia Museum of Art bezocht ik lang geleden, maar het werk van Rombouts kan ik me niet herinneren, wellicht was het toen ook 'on loan'. Het museumbijschrift in Philadelphia luidt (vertaald uit het Engels):
'Luitspelers werden vaak belachelijk gemaakt vanwege de buitensporige hoeveelheid tijd die ze besteedden aan het stemmen van hun instrumenten. De intense blik van deze straatmuzikant lijkt de moeilijkheid van de taak te onderstrepen en suggereert dat er misschien meer op het spel staat dan muzikale harmonie. Het tonen van een muziekinstrument dat gestemd wordt, was een verhulde verwijzing naar het streven naar harmonie in de liefde. Snaarinstrumenten kunnen ook matigheid symboliseren, vooral wanneer ze worden getoond in het gezelschap van een kroes en een pijp, zoals hier'.

In de zaal waar het werk 'De Kaartspelers' is te zien, staat een vitrine waarin eeuwenoude (gave) speelkaarten zijn gerangschikt, samen met een prachtig, eveneens oud triktrakspel. Al deze toepasselijke attributen geven de tentoonstelling een speels en aantrekkelijk karakter. Bij de tentoonstelling is de eerste monografische catalogus verschenen die is gewijd aan het oeuvre van Theodoor Rombouts, hardcover, 288 pagina's, Uitgeverij Snoeck, ISBN 9789461618155, 50 euro.

Zaalzicht. (c) Martin Corlazzoli.

Sint-Baafs Kathedraal
En ben je toch in Gent, dan is onder (veel) meer een bezoek aan de Sint-Baafs kathedraal een aanrader. 'Het Lam Gods' heb ik daar al een paar keer kunnen bewonderen, zowel in oude als gerestaureerde staat. Nu dan op een vaste plaats in de Sacramentskapel, in een geklimatiseerde, veilige glazen behuizing. Een iconisch kunstwerk met een bewogen geschiedenis... In de vernieuwde twaalfde-eeuwse crypte – waar het tijdens de wintermaanden binnen behaaglijker is dan in de koude kerk erboven – is een 'Augmented Reality' tour ingericht. In die tour wordt het dagelijks leven in het atelier van de gebroeders van Eyck uitgebeeld. 'Augmented People' kan je bezig zien als leerling kunstschilders die meehelpen met het voorbereiden van de olieverf, zoals het vijzelen van de pigmenten. Ook Jan van Eyck zelf, samen met de opdrachtgevers van het veelluik, Joos Vijd en zijn vrouw Elisabeth Borluut, die daar goedkeurend rondwandelen en toekijken. Het is heel even wennen aan de bril met de 'real world' rondgang erachter, maar het is de moeite waard. Wil je dat toch liever niet, dan kan een tablet met earphones een alternatief zijn. Meer informatie: www.sintbaafskathedraal.be/nl/lam-gods-ar-tour.

Theodoor Rombouts, Virtuoos van het Vlaamse caravaggisme, t/m 23 april 2023, Museum voor Schone Kunsten, Fernand Scribedreef 1, Gent, België. Website: www.mskgent.be.

Terug naar boven | Print dit artikel!

 

Glazen vitrine HDK architecten: De grens is vloeibaar

Hoe maak je een symbiose van oud en nieuw, waarin verleden en toekomst samenkomen, verweven in tijd en ruimte? De thermisch geïsoleerde glazen vitrine bij de renovatie van een woonhuis tot een 'artist in residence' plek, is door HDK architecten zo onzichtbaar mogelijk gemaakt. De glazen rechthoek staat volledig in dienst van een kunstwerk van de Deense kunstenaar Jeppe Hein, dat er in opgehangen is.

Door Han de Kluijver

Het project is een van de vier genomineerden voor de Glas Award 2023. Bouwend Nederland Vakgroep GLAS organiseert voor de elfde maal deze prijs voor vooruitstrevende en spraakmakende initiatieven en projecten op het gebied van vlakglas. In dit project van HDK architecten heeft een woonhuis in de omgeving van Wassenaar een transformatie ondergaan. Aan de buitenzijde is hier niet veel van te zien. De ingrepen betreffen vooral de binnenkant van het woonhuis, maar de grootste verandering bevindt zich onder het maaiveld. Daar is onder en langs het woonhuis een grote kelder aangebracht. Aan de lange zijkant van de kelder is over de gehele lengte een twee meter brede doorbraak gemaakt in het maaiveld. Op de koppen van deze betonnen sleuf bevinden zich patio's, terwijl het middendeel benut is voor het plaatsen van de glazen vitrine. Deze vitrine staat in open verbinding met de kelder en heeft een binnenklimaat. De vitrine en de patio's zorgen voor een toetreding van daglicht in de kelder. Twee verdiepingshoge glazen schuifpuien maken de ondergrondse patio's bereikbaar.

De roestvrij stalen objecten van Jeppe Hein hangen trapsgewijs in een oplopende lijn. Foto: Walter Frisart Fotowerk.

De grootste patio biedt ruimte aan een platformlift, om grote kunstobjecten naar binnen te kunnen brengen. Deze patio is van de kelder afgescheiden met een grote schuifpui, met één grote ruit (ca 4,5 x 3 meter). Het enige dat boven maaiveld zichtbaar is, is een grote volglazen rechthoek met een oppervlak van 3 x 8,5 meter en een hoogte van 4 meter.

De glazen vitrine
De glazen vitrine is in zijn geheel op een stalen tafelframe geplaatst. Dat stelbare frame is het intermediair tussen het beton van de kelder en de glazen bovenbouw, die uiterst gevoelig is voor maatafwijkingen. Het frame bood tevens ruimte voor het aanbrengen van installaties, waaronder roosters voor het inblazen van lucht langs het glas om condensvorming te voorkomen. Het volledig glazen volume bevat een zelfdragende glasconstructie, bestaande uit vier hardglazen portalen. De toleranties van de werking van de onderliggende kelder zijn opgevangen in de dimensionering en detaillering van het glazen volume. De portalen zijn ingeklemd op de betonnen kelderrand van het kelderdak, de knopen van de spanten zijn daarbij scharnierend uitgevoerd. Normaliter hebben portalen een belangrijke functie bij de stabiliteit van een gebouw en worden ze uitgevoerd met momentvaste (star, niet flexibel) verbindingen. Maar in glas zijn momentvaste verbindingen behoorlijk fors en zichtbaar. Het betekende wel dat het dakvlak als schijf zou moeten werken om de krachten van de windbelasting over te brengen naar de kopgevels, die als één grote ruit zijn uitgevoerd. Tussen de vinnen en de dakligger was geen zware verbinding meer nodig. Om de schuifkrachten op te vangen is gebruik gemaakt van een roestvrij stalen blokje omhuld met kunststof als drukverdeler. De benodigde sleuf voor het blokje is uitgefreesd in het glas van zowel de liggers als de bovenzijde van de vinnen.

Het dakvlak heeft een licht afschot (helling) en heeft dezelfde ritmiek als de gevels. Een hangend kunstwerk van de Deense kunstenaar Jeppe Hein vormt een trapsgewijs oplopende lijn over de volledige hoogte van acht meter. Aan de vier portalen zijn de zeven kunstwerken van elk zo'n 120 kilo opgehangen, met behulp van midden door de glazen liggers aangebrachte aluminium buizen. De buizen zijn opgedeeld in segmenten en zijn ter plaatse van de liggers gekoppeld met schroefhulzen en draadeinden. De elektrische voorzieningen zijn in de glazen constructie weggewerkt.

Glazen balustrades

Op het maaiveld zijn balustrades geplaatst rondom de patio's. Die zijn ook volledig in glas uitgevoerd. Tussen de gelaagde ruiten is dezelfde zonwerende folie toegepast als in de glazen vinnen, zodat beide een gelijke blauwige kleur hebben. Ook bijzonder zijn de lichthappers, waardoor de ondergronds gelegen smalle gang achter het woonhuis daglicht krijgt. De lichthappers hebben een vrije vorm, ongeveer als een langgerekte ovaal. De buitenzijde is uitgevoerd in roestvrij staal. De vrijwel vlakke bovenzijde is afgedekt met een bijzondere ruit. Dit isolatieglas is voorzien van een zwarte print die volledig afgestemd is op de onderliggende bouwkundige constructie. De brede strook isolatie blijft daardoor onzichtbaar. In de lange wand van de betonnen kelderbak is vrijwel onzichtbaar een deur opgenomen, die naar de gang naar de naastgelegen woning leidt. De deur werkt als een lade en schuift – elektrisch aangedreven – uit de muur.

De plaatsing van de glazen spanten en het glas. Foto: Walter Frisart Fotowerk.

De glazen vitrine van HDK architecten laat zien dat architectuur het afbakenen van ruimte is. Het glazen gebouw doet alle moeite er niet te zijn. Het is een ruimte waarin architectuur en kunst samensmelten. Slechts doordat zij aan complexe technische en constructieve eisen voldoet, onderscheidt zij zich van kunst.

Han de Kluijver is architect bna bni bnsp

Projectinformatie:
Architect: HDK architecten bna bni bnsp, Rotterdam
Aannemer: Van Waning Bouw, Capelle aan den IJssel
Engineering glas: Si-X, Benthuizen, en ABT, Velp
Montage glas: Si-X, Benthuizen
Oplevering: december 2022

Terug naar boven | Print dit artikel!

 

Twee haiku's van Ria Giskes.

kentering achterin de tuin een streepje zon een zilvermeeuw verdiept het blauw en tilt me op

Haiku: Ria Giskes-Pieters; foto: ©John Giskes.
Meer haiku's van Ria Giskes vindt u hier: http://tjilp.blogspot.com.

Terug naar boven

 

TEFAF Maastricht, een korte impressie

De 36ste editie van The European Fine Art Fair (TEFAF) in Maastricht is weer met succes afgesloten. Ruim 50.000 nieuwsgierige en verwachtingsvolle bezoekers heeft de beurs kunnen verwelkomen, waartussen voor zover bekend geen overvallers. Bij dat laatste zij aangetekend dat de beveiliging op scherp stond, met detectiepoortjes zoals op een luchthaven en met beveiligers (M/V) die met dunne staaf-penlights in tassen, groot of klein, tuurden.

Door Joke Nieuwenhuis Schrama

De beurs had een wat andere configuratie dan voorgaande edities, al werd hij wel gehouden in dezelfde grote hal van het MECC, met (gedeeltelijke) verdieping, en zoals gebruikelijk in maart. Aangezien vanuit Amsterdam, met het openbaar vervoer reizend, één dag beslist te weinig is voor een bezoek aan deze beurs, is het praktisch om vooraf een gericht parcours te bedenken. De hoek waarin de sectie Works on Paper zich bevindt, leek me een goede optie om te beginnen, met vandaar uit wat uitlopers naar de secties Design en Modern Art.

TEFAF Maastricht, 2023. Foto: Alixe Lay.

De Frankfurtse galerie Helmut H. Rumbler toonde enkele etsen van Giovanni Battista Piranesi (1720-1778). Het is altijd een plezier om naar de 'wilde' werken van deze kunstenaar te kijken. Er hing ook een werk van Piranesi's zoon Francesco (1758-1810), 'De uitbarsting van de Vesuvius' (1779). Het is een soort co-productie met Louis Jean Desprez (1743-1804), die de ets van Piranesi overschilderde met waterverf en gouache, in 1781.

Bij de Oslose Galleri K bekeek ik een enorme houtdruk, een portret, getiteld 'Natascha IV' van Franz Gertsch (1930-1922), waarbij ik me afvroeg hoe groot de blokken of planken waren geweest om dit werk van 232,5 x 182 cm te kunnen maken. Gertsch gebruikte drie blokken, alsook drie kleuren.

Vrijwel dagelijks waren er presentaties van een half uur, van stand- of galeriehouders, over een thema of een werk van een kunstenaar uit hun stal (uit heden of verleden). Bij de Parijse galerie Maria Wettergren trof ik zo'n presentatie, gehouden door de elegante galeriehoudster zelf, met een intro van de kunstenaar Mathias Bengtsson (1971), die een sculptuur dan wel suggestief meubelstuk voorstelde:
www.tefaf.com/artworks/Bengtsson.

Wim T. Schippers (1942) ontwaarde ik op een bankje bij galerie Hidde van Seggelen. Ik ging dus even naar binnen in de tamelijk volle stand (met kunstobjecten), om te zien of wellicht iets van Schippers was uitgestald. Et voilà, heel braaf ogend, hij was toen nog maar twintig: www.tefaf.com/artworks/Schippers.

De Venetiaanse galerie van Caterina Tognon had ongelooflijk fijn glaswerk geëtaleerd van de kunstenaar Lilla Tabasso (1973). Eigentijdse botanische, uiterst frêle objecten in de eeuwenoude (Murano) glastechniek. Ik vroeg de galeriehoudster hoe zij in vredesnaam deze glaswerken vervoert. Die vraag bleek vaker gesteld. Het was intussen een routineklus geworden, die de galeriehoudster zelf voor haar rekening neemt. De kunstwerken zijn gelukkig gedeeltelijk demontabel.

Bij veel van de werken zat al een rood stickertje op de bijschriften. Het was kennelijk een goede beurs geweest voor haar en de kunstenaar. Zie ook: www.youtube.com/Tabasso. Showcase Vervolgens liep ik ongeveer diagonaal door de MECC hal naar de verdieping waar in deze editie de showcase was ingericht, met enkele interessante nieuwkomers. Ik trof hier onder meer de New Yorkse galerie Ambrose Naumann, met een prachtig werk van Ferdinand Knab (1834-1902), 'Romeinse ruïne bij zonsondergang', uit 1894, zie: www.tefaf.com/artworks/Knab.

TEFAF Maastricht, 2023. Foto: Loraine Bodewes.

De Parijse galerie Pingel Rare Books, ook een nieuwkomer, had in haar stand, toepasselijk, enkele (oude) landkaarten van Nederland uitgestald. Verder toonde zij ook een kaart van het maanoppervlak, gemaakt in de 18de eeuw, die nog steeds grotendeels klopt met de hedendaagse NASA-opnamen.

Van alle 251 deelnemende galeriehouders, met oude of nieuwe kunst, antiek, juwelen of prenten, is via deze link één werk uit hun collectie te zien: www.tefaf.com/artworks

TEFAF Maastricht werd gehouden van 11-19 maart 2023. Tot de volgende TEFAF in 2024, zoals te doen gebruikelijk.

Terug naar boven | Print dit artikel!

 

De temperatuur van het glazen landschap
Vierde International Biennale of Glass (IBG)

De vierde International Biennale of Glass (IBG) in Sofia, Bulgarije, heeft met 562 inzendingen aan prestige gewonnen. De inzendingen laten een goed beeld van de verschillende benaderingen en methoden om met glas te werken zien. De inzendingen zijn door een internationale jury beoordeeld.

Door Han de Kluijver

Maar is door de grote hoeveelheid inzendingen de temperatuur van het glazen landschap van deze eeuw te peilen? Dat is maar zeer de vraag. Hoewel veel mensen 'hedendaagse objecten' van glas maken, vergt het nogal wat om dat om te zetten in een volwaardige hedendaagse kunstpraktijk. Het is anno 2023 lastig om tot een canoniserend beeld te komen, waarschijnlijk omdat de tijd van stromingen grotendeels voorbij is. Het glazen landschap is onmiskenbaar diverser geworden en de variatie is groot. De onderlinge samenhorigheid lijkt toegenomen, maar er is wel een gemis aan debat. Natuurlijk is de dialoog hard nodig.

Bert Frijns. Foto kunstenaar.*

De glasindustrie en de glaskunst staan namelijk voor grote uitdagingen, of het nu gaat om klimaatverandering, schaarste van grondstoffen, hoge gasprijzen, of het uitsterven van tradities. Tegelijkertijd kan glas ook een cruciale rol spelen bij de aanpak van deze problemen, denk aan efficiënt en duurzaam gebruik van hulpbronnen, aan behoud van culturele waarden en aan algemeen menselijk welzijn.

De meeste kunstenaars presenteren zich solitair, al is er wel meer aandacht voor engagement. Wat de inzendingen gemeen hebben, is de artistieke integriteit en de moed en toewijding van de deelnemende kunstenaars om hun eigen creatieve paden te bewandelen, op zoek naar kwaliteit en eigenzinnigheid. Uit Nederland zijn twintig objecten geselecteerd van de volgende kunstenaars: Arthur - heArthur - van Buuren, Ellen van Dijk, Eva van der Zand, Hilde de Rooij, Ida Scheijgrond, Jan Hooghiemstra, Jelena Popadic, Jesse Greulich, Kim Gromoll, Linda van Huffelen, Sacha Brienesse, Selma Hamstra, Tirza Verrips. Christine Vanoppen is de enige geselecteerde deelnemer uit België. Het is een succes, dat er zoveel inzendingen zijn, maar daardoor was het lastig een keuze te maken. De vraag rijst waar IBG in de toekomst naar toe wil. Ook is dit geen garantie voor een evenwichtige tentoonstelling. Om de ruim 200 objecten uit 49 landen te exposeren, is er nu voor gekozen om naast de National Gallery ook de UniArt Gallery en de Sredets Gallery als expositieruimte te gebruiken. De tentoonstellingen zijn wel gelijktijdig, van 5 oktober t/m 3 december 2023.

Naast de dertien geselecteerde kunstenaars wordt met de Nederlandse ambassade in Bulgarije gewerkt aan een extra Nederlandse tentoonstelling in de National Gallery in Sofia. Hiervoor zijn uitgenodigd Barbara Nanning, Jenny Ritzenhoff, Bert Frijs, Han de Kluijver en Jan Hein van Stiphout.

De twintig objecten van de geselecteerden worden op kosten van de organisatie en de Nederlandse ambassade vanuit een centraal punt in Nederland naar Sofia getransporteerd en weer teruggebracht. Hierover krijgen de geselecteerden nog bericht. Als jurylid was het voor mij een mooie gelegenheid om te zien wat glaskunstenaars vandaag de dag inspireert en beweegt. Het gesprek over de staat van het hedendaagse glas is op een intrigerend kruispunt. Maar als jury heb je ook een verantwoordelijke taak. Wie wordt geselecteerd? En waarom? Eenduidige vragen, maar het antwoord hierop is dat niet, zeker niet als er veel te kiezen valt. Als jurydeelnemer kun je dan niet anders dan je eigen agenda voeren: criteria naar je hand zetten, aanvullen en ombuigen. Alleen zo ontstaat er een basis voor een goed gesprek. Deze agenda heeft de uitkomst bepaald. Ik heb me ingespannen om een oordeel te vellen over de artistieke waarde van de werken. Is het werk goed gemaakt en heeft het een sterk visueel of emotioneel karakter? Wat is de impact? Originaliteit en innovatie zijn zeer belangrijk. Heeft de maker een innovatieve techniek gebruikt, is het werk visueel origineel, zijn de boodschap en het concept van het werk relevant en origineel?

Jan Hein van Stiphout, 'De Grote Oorlog'. Foto: Philip van Boxtel.**

Door internet en de massamedia is het onvermijdelijk dat veel kunstenaars vandaag de dag grotendeels door dezelfde omgeving worden geïnformeerd, vanuit dezelfde bronnen. Hun werk kan oppervlakkige overeenkomsten vertonen, maar het kan nog steeds origineel zijn in concept. Ik heb geprobeerd te kijken naar wie echt iets te bieden heeft, wie grenzen verlegt en bijdraagt aan de ontwikkeling van glas als artistiek expressiemedium, om zo werk te maken dat krachtig is en nieuw. Maar om vandaag de dag echt een verschil te maken, heeft glas een onuitwisbare stempel van individualiteit nodig en het opnieuw uitvinden van dit wiel wordt een steeds zeldzamere prestatie.

Meer informatie: glassbiennale.nbu.bg.

*Bij foto boven: Bij Bert Frijns zijn glas, water, licht en beweging de belangrijkste elementen in zijn werk. Met deze ingrediënten werkt de beeldend kunstenaar al drie decennia in een minimalistische eenvoud en met een sterk gevoel voor poëzie. De schoonheid zit hem in het ontdoen van iedere franje of versiering. Het minimalistische werk van Frijns behoort tot de fundamentele kunst. Hij onderzoekt de fundamentele principes van vorm, kleur, grootte en techniek. De uiteindelijke creatie lijkt simpel, maar in werkelijkheid gaat daar een langdurig proces aan vooraf. Foto: Bert Frijns

**Bij foto onder: Als zoon van een glazenier is Jan Hein van Stiphout opgegroeid met glas. Hoewel hij een klassieke kunstopleiding volgde in tekenen en beeldhouwen, en naar eigen zeggen niet per se in glas hoeft te werken, was glas altijd en overal aanwezig. 'Het is voor mij een gemakkelijk materiaal om mijn ideeën in vorm te geven,' zegt hij. Het biedt zelfs de mogelijkheid om natuurgetrouw te werken terwijl de verwondering of vervreemding voelbaar blijft. Dat zien we ook terug in de bloemen die onderdeel zijn van zijn nieuwe werk. Foto: Philip van Boxtel

Han de Kluijver is architect bna bni bnsp.

Terug naar boven | Print dit artikel!

 

Kunstflitsen

Een rubriek met tips over mooie tentoonstellingen en evenementen die een bezoek waard zijn, of mooie boeken.

'Slo Mo Mother' in Vleeshal Middelburg is de eerste solotentoonstelling van de Finse kunstenaar Emma Jääskeläinen (1988) in Nederland. Zij presenteert recente sculpturen, speciaal aangepast en uitgebreid met nieuwe elementen voor Vleeshal. Lichamelijkheid, vertraging en herhaling spelen een belangrijke rol in Jääskeläinens werk. Dit komt niet alleen tot uiting in haar 'Gustoniaanse' plompe lichaamsvormen, maar ook in haar keuze voor marmer als voornaamste materiaal. Hoewel Jääskeläinen wezenlijke vragen over moederschap en zorg aansnijdt, doet ze dit altijd met een komische en zachte vormentaal, waardoor het werk nooit ernstig wordt. Naast steen werkt Jääskeläinen veel met metaal en gevilte wol. In de Vleeshal toont Jääskeläinen de sculpturen 'At Her Fingertips' en 'Repose' waar ze speciaal voor deze tentoonstelling nieuwe elementen aan toevoegt. Voor het publieksprogramma op zaterdag 17 juni werkt ze aan een performance waarin de metalen kettingen uit 'At Her Fingertips' worden gebruikt als instrumenten door de Finse muzikanten Verneri Pohjola en Joonas Riippa. Tijdens dit programma zal de Finse schrijver en dramaturg Even Minn hun essay 'Alien Mother' voordragen, dat een belangrijke inspiratiebron vormde voor Jääskeläinens werk. Emma Jääskeläinen, 'Slo Mo Mother', nog t/m 2 juli 2023. Vleeshal centrum voor hedendaagse kunst, Markt 1, Middelburg. Website: https://vleeshal.nl. (RdB)

In Kunst Centrum Haarlem is sinds 15 april de tentoonstelling 'Binnenskamers – Rooms I made to love you' te zien met werk van Marit Dik, Holger Bunk, Maaike Nijlunsing en Michel Campfens. Deze vier kunstenaars zijn door curator Joost Pollmann bij elkaar gebracht. De vier geven elk op een heel eigen manier, in verschillende technieken en met verschillende benaderingen, ruimten of kamers weer met menselijke aan- en afwezigheid. Samen vormen deze kunstwerken een mooie balans tussen abstractie en figuratie, tussen plat en ruimtelijk, tussen man en vrouw, tussen leegte en levenslust. De tentoonstelling is nog te zien t/m 3 juni 2023. Meer informatie: www.kunstcentrum-haarlem.nl. (RdB)

De Rijksakademie opent dit voorjaar weer de deuren voor de jaarlijkse Open Studios. Het evenement gaat van start tijdens Amsterdam Art Week (31 mei t/m 4 juni 2023) en vindt plaats in twee opeenvolgende lange weekenden: van 2 t/m 4 en 8 t/m 11 juni 2023. 48 nationale en internationale kunstenaars delen hun artistieke praktijk en presenteren wat is ontstaan uit een periode van experimenteren, onderzoeken en het produceren van nieuw werk. Twee weken lang gonzen alle gangen en ruimtes in het gebouw van creativiteit met naast de veelzijdige studiopresentaties een uitgebreid programma van performances, films en talks. Bezoekers krijgen de kans om zich te verdiepen in de verschillende praktijken en ideeën die de kunstenaars hebben ontwikkeld en die de grenzen verleggen van wat hedendaagse kunst kan zijn en doen. Rijksakademie van beeldende kunsten, Sarphatistraat 470, Amsterdam. Website: www.rijksakademie.nl. (RdB)

De tentoonstelling 'After the Last Sky' in de Appel van Inas Halabi draait om het zichtbare en onzichtbare trage geweld in een landschap, en vormt een rijke voedingsbodem voor vragen over hoe we geweld in beeld brengen en waarnemen, en of we beelden wel kunnen vertrouwen. De werken, films, soundscapes, gaan over verschillende regio's die gebukt gaan onder koloniaal geweld. Door een gedetailleerde blik onthullen ze hoe het land, en het geluidslandschap om ons heen, een uitdrukking zijn van dominante politieke macht en de strijd en veerkracht van de gemeenschappen die eraan onderworpen zijn. Inas Halabi zal zowel nieuw als eerder gemaakt werk presenteren. De tentoonstelling verkent tal van thema's en zet aan tot collectief nadenken over de dilemma's waarmee de bezitlozen worden geconfronteerd in relatie tot de manieren van representatie en zichtbaarheid als gevolg van het vestigingskolonialisme. De tentoonstelling gaat vergezeld van een publieksprogramma, zie de website van de Appel. Inas Halabi (1988, Palestina) is beeldend kunstenaar en filmmaker. Haar praktijk houdt zich bezig met hoe sociale en politieke vormen van macht zich manifesteren en de impact die over het hoofd geziene, of onderdrukte, geschiedenissen hebben op het hedendaagse leven. Ze woont en werkt tussen Palestina en Nederland. de Appel, Schipluidenlaan 12, Amsterdam. Website: www.deappel.nl. (RdB)

Het feestelijk jubileumprogramma voor de vijftigste verjaardag van Ruigoord start het laatste weekend van april. Tijdens dit bijzondere weekend wordt het ontluiken van de natuur gevierd en daarmee het nieuwe seizoen. Beide dagen is er een biologische zaden- en plantenmarkt genaamd Groenoord, is er boompoëzie, bokashi gefermenteerde aarde workshops, wildplukwandelingen én er worden natuurfilms getoond. Ruigoord is een eigentijdse kunstenaarskolonie, culturele en creatieve vrijhaven, idealistische én idyllische atelierlocatie midden in een oase van groen. Ruigoord is voor de jaarlijks tienduizenden bezoekers een magisch toevluchtsoord in een razendsnelle wereld. Een plek waar je mag dromen, aan de rand van Amsterdam. Voor kunstenaars is het sinds 1973 een plek om zich terug te trekken en aan hun oeuvre te werken. Weg uit de dagelijkse beslommeringen van een geïndustrialiseerde wereld. Het zijn meteen ook de redenen waarom de drie stichtingen – Stichting Ruigoord, Stichting Landjuweel en Stichting Honderd Jaar Ruigoord - hebben besloten de viering van 50 jaar Ruigoord groots aan te pakken. Om ervoor te zorgen dat de waarde van Ruigoord als cultureel erfgoed voor onze maatschappij nog zichtbaarder wordt en daarmee ook gewaarborgd blijft. Meer informatie: Ruigoord, Ruigoord 76, Amsterdam. Website: https://ruigoord.nl. (RdB)

Impressie

Kasteel Ruurlo zie je voor je als je binnen bent gelopen door een prachtige zwart/goud gelakte poort. Het ligt rondom in het water en oogt als een perfect gerenoveerd kasteel. Bezoekers komen binnen over een prachtig architectonisch glazen brug. Het Kasteel is lange tijd gebruikt door de Gemeente Ruurlo, als gemeentehuis. Als museum geeft het nu een inkijkje in het adellijk leven uit vervlogen tijden. Ook is er een rijke verzameling schilderijen en tekeningen van de imaginair realist Carel Willink (1900-1983) te zien. Kasteel Ruurlo bezit de grootste collectie van deze markante schilder. Kamer voor kamer wordt zijn oeuvre en ontwikkeling getoond. Beginnend met een jeugdig portret als jonge man en eindigend met het laatste werk door Willink voltooid.

Kasteel Ruurlo en de dubbele watermolen spreken al eeuwen tot de verbeelding van bezoekers en kunstenaars. Het gehele gebied rond Ruurlo en het kasteel waren decor voor de televisieserie De Zevensprong uit 1982, een verfilming van het boek van Tonke Dragt. Carel Willink, een van de grootste Nederlandse schilders van de 20ste eeuw, komt in dit markante bouwwerk, omgeven door typische Hollandse wolkenluchten, tot zijn recht. Hij zou zich hier tijdens zijn leven thuis hebben gevoeld.

Verder is er een tentoonstelling te zien van Lynne Leegte (1965, Luton UK). Deze kunstenares is geïntrigeerd door de verschillende ruimtes van dit kasteel met het schitterende behang en de ingelegde parketvloeren. Speciaal voor deze kamers (ruimtes) heeft Lynne Leegte sculpturen, foto's, installaties gemaakt. Nog te zien t/m 11 juni 2023. Kortom: een bezoek aan Museum Ruurlo is alleszins meer dan een dagje uit.

Meer informatie: www.museummore-kasteelruurlo.nl.

(Petra Adema-Nienhuis)

Terug naar boven